جَبَل بن ابى قُشَيْر:از احبار يهود بنى قُرَيْظَه
جَبَل[1] (حَمَل)[2] بن ابى قُشَيْر از بزرگان و احبار يهود بنى قُرَيْظَه در مدينه بود.[3]پس از هجرت رسول خدا صلى الله عليه و آله به مدينه و مسلمان شدن گروه پرشمارى از مردم اوس و خزرج، شمار مسلمانان افزون و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله قدرتمند شد. بزرگان و احبار يهود و بنابر نظر ابن اسحاق از جمله آنان جبل بن ابى قشير از آن رو كه چشم ديدن عزت و قدرت اسلام و پيروان آن را نداشتند، از روى حسد و كينه توزى به دشمنى و رويارويى با آن حضرت برخاستند و حتى درصدد كشتن آن گرامى برآمدند. از جمله اقدام هاى آنان تلاش براى آشفته كردن ذهن و فكر مسلمانان و نشان دادن تعارض، تناقض و نقص در تعليمات رسول خدا صلى الله عليه و آله و آيات قرآن كريم بود. بدين منظور بزرگان و احبار يهود مكرر و دسته جمعى يا در گروه هاى دو و سه نفره نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمده، به گمان خود از آن حضرت مسائل سختى مى پرسيدند.[4]به نقل ابن عباس روزى جبل بن ابى قشير و شموئل بن زيد از احبار بنى قريظه نزد آن گرامى آمده، گفتند: اى محمد! ما مى دانيم قيامت چه زمانى برپا مى شود. اگر تو رسول خدايى بگو زمان برپايى آن چه وقتى است؟ در پاسخ پرسش آنان خداوند متعالى آيه 187 اعراف/7 را فرو فرستاد[5]:«يَسـٔلونَكَ عَنِ السّاعَةِ اَيّانَ مُرسـها قُل اِنَّما عِلمُها عِندَ رَبّى لا يُجَلّيها لِوَقتِها اِلاّ هُوَ ثَقُلَت فِى السَّمـوتِ والاَرضِ لا تَأتيكُم اِلاّ بَغتَةً يَسـٔلونَكَ كَاَنَّكَ حَفِىٌّ عَنها قُل اِنّما عِلمُها عِندَ اللّهِ ولـكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لا يَعلَمون» و اعلام كرد كه زمان برپايى قيامت را تنها خدا مى داند.از سوى ديگر به نقل قتاده، اين آيه در پاسخ پرسش قريش از پيامبر، درباره زمان قيامت نازل شد[6] كه با مكى بودن سوره اعراف سازگارتر است.منابع
اسباب النزول، الواحدى (م. 468 ق.)، قاهرة، الحلبى و شركاه، 1388 ق؛ امتاع الاسماع، المقريزى (م. 845 ق.)، به كوشش محمد عبدالحميد، بيروت، دارالكتب العلمية، 1420 ق؛ البداية والنهايه، ابن كثير (م. 774 ق.)، به كوشش على شيرى، بيروت، دار احياء التراث العربى، 1408 ق؛ جامع البيان، الطبرى (م. 310 ق.)، به كوشش صدقى جميل، بيروت، دارالفكر، 1415 ق؛ الروض الانف، السهيلى (م. 581 ق.)، به كوشش عبدالرحمن، بيروت، دار احياء التراث العربى، 1412 ق؛ السيرة النبويه، ابن كثير (م. 774 ق.)، به كوشش مصطفى عبدالواحد، بيروت، دارالمعرفة، 1396 ق؛ السيرة النبويه، ابن هشام (م. 8 ـ 213 ق.)، به كوشش مصطفى السقاء و ديگران، بيروت، المكتبة العلميه؛ مجمع البيان، الطبرسى (م. 548 ق.)، بيروت، دارالمعرفة، 1406 ق.محمد اللّه اكبرى[1]. السيرة النبويه، ابن هشام، ج 2، ص 513 - 515؛ الروض الانف، ج 4، ص 375؛ السيرة النبويه، ابن كثير، ج 2، ص 343.[2]. جامع البيان، ج 9، ص 183.[3]. السيرة النبويه، ابن هشام، ج 2، ص 513 - 515؛ البداية والنهايه، ج 3، ص 290؛ امتاع الاسماع، ج 14، ص 367 - 370.[4]. السيرة النبويه، ابن هشام، ج 2، ص 513 - 515؛ السيرة النبويه، ابن كثير، ج 2، ص 344.[5]. جامع البيان، ج 9، ص 183؛ مجمع البيان، ج 3، ص 777؛ اسباب النزول، ص 153.[6]. جامع البيان، ج 9، ص 183؛ مجمع البيان، ج 3، ص 777؛ اسباب النزول، ص 153.